şöfor anne...

çocukluğumdan beri arabalara ilgi duyardım. Babam direksiyondayken kendimi onun yerinde hayal eder arabayı kullanıyor olsam neler yapardım diye düşünürdüm içimden. 18 yaşıma girdiğim gün başvurdum ehliyet için. üniversite yıllarında arkadaş grubunda tek ehliyet sahibi bendim. hafta sonları araba kiralıyorduk arkadaşlarımla. Güzel İzmir den Çeşme'ye, Alaçatı'ya, Spil Dağı'na, Efes'e, Kuşadası'na, Şirince'ye ... derken gezgin bir grup oluvermiştik. Bütün bir hafta paraları harcamaz, hafta sonu gezmeye ayırırdık tüm bütçeyi. Güzel bir öğrencilik hayatım oldu aslında. Tabi acemilik günleride bitti böylece. Ama ne maceralar hiç sormayın. Sonra evlendim, anne oldum derken kendimi geliştirmek için Direksiyon Öğreticisi olmak istedim. İlgimi, sevgimi, tecrübemi aktarmak için. Trafikte bayanlarında olduğunu, üstelik direksiyonda çok ta iyi olduklarını kanıtlamak,yaygınlaştırmak için. Şimdilerde özel ders veriyorum isteyen, cesareti az olan arkadaşlara. Tecrübelerimden, merakımdan ve birazda araştırarak hazırladığım bi takım notlarım vardı araç bilgisi,ekonımik araç kullanımı ve de güvenli sürüş teknikleriyle ilgili paylaşmak istedim. Yayılsın,dağılsın,büyüsün, artsın istedim işte notlar burda ...

ARAÇ BİLGİSİ VE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI

AMAÇ:

Karayollarında kullanılan araçlar hakkında genel bilgiler vermek, araç ve kullanılan parçaların ömrünün uzatılması, yakıt tasarrufu ve ekonomik araç kullanımının nasıl olacağı hakkında sürücüleri bilgilendirmektir.

GİRİŞ:

Aracı doğru kullanarak yakıt ekonomisi sağlanabileceği gibi çevreyi korumak ve sağlıklı bir toplum yaratmakta mümkündür. Direksiyon başında yapılan bilinçsiz hareketler ve kusurlar,  araç motorunda meydana gelen mekanik arızalar, ayarsızlıklar hatta yol ve iklim şartları yakıt ekonomisini etkileyen başlıca faktörlerdir.

ARAÇ BİLGİSİ:

ARAÇ: Karayollarında kullanılan motorlu, motorsuz taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adıdır.

                             ARAÇLARIN KULLANIM ALANLARINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI

         ↓                         ↓                                                  ↓                                   ↓

Binek Araçlar      Yolcu Taşıma Araçları      Yük Taşıma Araçları   ÖzelDonanımlıAraçları

Römork ve Karavanlar: Aracın taşıma kapasitesini arttıran ve arkasına bağlanan bölüm.

4*4 Hareket Kabiliyetli Araçlar: Jeepler, pick-up lar

ARAÇLARDA AZAMİ GENİŞLİK, YÜKSEKLİK, UZUNLUK VE AĞIRLIKLAR

Karayolları Trafik Yönergesi Madde: 128

→Azami Genişlik:………………………………………………………………….. 2.55m.

• Frigorofik taşıtların yalnız frigorifik yapılarında …………………….. 2.60m.

→ Azami Yükseklik:……………………………………………………….............4.00 m.

→Azami uzunluk:

•Otobüs dışındaki  motorlu araçlar……………………………………………12.00m.

•Römork…………………………………………………………………………………..12.00m.

• İki dingilli otobüs……………………………………………………………….…..13.50m.

•iki dingilden çok otobüs……………………………………………………….….15.00m.

•Yarı römorklu araç………………………………………………………………….16.50m.

•Körüklü otobüs……………………………………………………………………….18.75m.

•Römorklu otobüs…………………………………………………………………….18.75m.

•Römorklu kamyon……………………………………………………………….….18.75m.

•iki römorku katar…………………………………………………………………....22.00m.

→Azami Ağırlıklar:

•Tahriksiz tek dingilde………………………………………………….……………10 ton

• Tahrikli tek dingilde……………………………………………………..………..11.5ton

• İki dingilli motorlu araç ve römork………………………………….….…….18 ton

• Üç dingilli motorlu araç…………………………………………………………….25 ton

• Dört dingilli motorlu araç…………………………………………………..……..32 ton

MOTOR:

Kimyasal enerjiyi ısı enerjisine, ısı enerjisini de mekanik enerjiye çeviren makinelere motor denir.

MOTORUN SINIFLANDIRILMASI

                    ↓                                ↓                            ↓                           ↓                                  ↓

Yakıtın Yanma Yerine Göre   Zamanlarına Göre     Yakıt Çeşidine Göre  Yapım Özelliklerine Göre    Soğutma Sistemine Göre

•İçten Yanmalı                           • İki Zamanlı                    •Benzinli                       •Sıra Tipi                             • Su Soğutmalı

•Dıştan Yanmalı                        • Dört Zamanlı                •Dizel                             •V Tipi                                 • Hava Soğutmalı

                                                                                                •LPG

Günümüzde kullanılan motorlarda yakıt, silindirler içinde yakılarak çalışır yani bugün kullandığımız tüm araçların motorları içten yanmalı motorlardır. Bu motorlarda yanma işlemi 4 zaman sırası ile olur. Bunlar ‘emme, sıkıştırma, ateşleme, egzost.

Motorun sabit parçaları:

Silindir Bloğu, silindir kapağı, karter, subap kapağı, radyatör, karbüratör, manifolt, yağ filtresi, endiksüyon bobini, buji.

Motorun hareketli parçaları:

Krank mili, piston, piston kolu, yağ pompası, yakıt pompası, marş motoru, distribütör, marş motoru, su pompası, enjektör,kam mili, subaplar.

Motorun Çalışma Sistemi

Ateşleme Sistemi : Motorda yanma odasına sıkıştırılmış olan yakıt- hava  karışımının yanmasını sağlar.

Yakıt Sistemi : Değişik yük ve hava koşullarında gerekli olan yakıt- hava karışımını silindirlere gönderir.

Yağlama Sistemi: Birbiri üzerinde çalışan parçaların arasında ve üzerinde dolaşarak hareket akışını kolaylaştıran, parçaların ısınmasını engelleyen ve akışkan olmak sebebiyle parçaları temizleyen ömürlerini uzatan sistemdir.

Soğutma Sistemi: motorun çalışabileceği ısı ortamını sağlar. Silindirlerde bulunan yakıtın ateşlenmesiyle ortaya çıkan yüksek ısıdan motoru korur. Fazla ısınmasını engeller.

Şarj Sistemi: Çalışan motorda mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirir. Aracın elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.

Marş Sistemi: motorun çalışması için ilk hareketi sağlayan sistemdir.

Ön düzen Sistemi : Aracı istenilen tarafa yöneltmek için ön tekerleklerin yönlerini değiştirir. Aracın kontrolünü sağlarSüspansiyon Sistemi :  Kasis ve çukurlarda yoldan gelecek olan sarsıntı  ve sallantıları üzerine alarak aracın güvenli ve konforlu şekilde kullanılmasını sağlar.

Frenler: hareket eden aracı en kısa mesafede ve en kısa zamanda durduran sistemlerdir.

Lastikler :Aracın yer ile temasını sağlayan tek ve en önemli parçalardır. İçinde bulunan hava ile bulunduğu aracın  üzerindeki yükün taşınmasını sağlar.

                               GÜÇ AKTARMA ORGANLARI

Debriyaj: Motorla vites kutusu arasındaki bağlantıyı keser, vites değiştirmeyi sağlar.   

Vites Kutusu (Şanzıman) : Aracın yol ve yük durumuna göre gücünü ve hızını ayarlar, geriye hareket etmesini sağlar.

Şaft (kardan mili): Vites ile diferansiyeli birbirine bağlar.

Diferansiyel: Şanzımandan alınan hareketi tekerleklere aktaran dişlilerdir. Motor devrini düşürerek gücü arttırır.

Akslar: Diferansiyeldeki hareketi tekerleklere aktarır.

 

Yararlı Bilgiler

1-       Motor yağı kontrolü,  kontak anahtarı kapatıldıktan4 -5 dakika sonra araç düz bir zemindeyken yapılır. Yağ seviyesi yağ çubuğu ile ölçülür, araçtaki yağ seviyesi iki çizgi arasında olmalıdır. Yağ seviyesi normalin altına düştüğünde motor fazla ısınarak yanar. Yağ değişimi yapılırken motor sıcak olmalıdır.

2-       Araç hararet yaptığında rolantide çalıştırmaya devam edilir. Klima açıksa kapatılır. Motorda ki sıcaklığı azaltmak için araç kaloriferi açılmalıdır. Radyatör kapağı ıslak bir bezle gevşetilip buhar tamamen çıktıktan sonra açılır. Radyatör, soğutma suyuna depoluk eder. Su seviyesi peteklerin üzerinde olmalıdır. İçine konacak su daima temiz olmalıdır.

3-       Motor çalışır haldeyken gaz pedalından ayak çekildiğinde far ışıkları zayıflıyor ise akü zayıflamış olabilir.

4-       Marşa basıldığında marş motoru dönmez, korna çalmaz ise sorun aküde ve/veya kutup başlarında olabilir.

5-       Digital göstergeli araçlarda akü takviyesi yapılmaz.

6-       Motor çalışırken marş yapıldığında volan dişlisi, marş motoru ve marş dişlisi zarar görür.

7-       Hareket halinde ki araçta sol ayak sürekli debriyaj pedalı üzerinde kalırsa debriyaj balatası aşınır.

8-       Ani ve sert duruş – kalkışlar debriyaj balatasına zarar verir.

9-       Araçta öz düzen ayarları bozuksa ön lastikler içten ve dıştan aşınır.

10-    El freni duran aracı sabitlemek için kullanılır. El freni çekili yola devam edilirse kampanalar ısınır ve fren tutmaz. Çok soğuk havalarda el freni kullanılmaz, bu durumda fren balataları donarak yapışır.

11-    Lastik hava basınçları, lastik soğukken ölçülmelidir. Uygun olmayan lastik basınçları araçta çekme ve erken lastik aşınmasına neden olur.

12-    Lastiklerin araçta takılı kaldıkları dönemde farklı aşınma özellikleri gösterdiğinden periyodik olarak yer değiştirmeleri önerilir.

13-    Dizel motorlarda egsozt dumanı siyah çıkıyorsa yakıt pompası, enjektör ve hava filtresi kontrol edilmelidir.

14-    Kışın akünün donmasını engellemek için tam şarj yapılır.

ARAÇ BAKIMI

Günlük Bakım:

-          Akaryakıt kontrolü

-          Motor yağı kontrolü

-          Radyatör su seviyesi kontrolü

-          Lastik hava basınçları kontrolü

-          Fren hidrolik seviyesinin kontrolü

-          Elektrik donanımı kontrolü

Haftalık Bakım

-          Vantilatör kayış gerginliği

-          Akü bakımı

Akü Bakımı: Akü dış yüzeyi ve kutup başlarının soda veya sıcak suyla temizlenmesi, plakaların 1cm üzerine saf su eklenmesi, eleman kapak deliklerinin açık tutulmasına dikkat edilerek yapılır.

Aylık Bakım(1000- 1500 Km) :

-          Hava filtresi bakımı

-          Motor yıkama

Altı Aylık ve Yıllık Bakımlar (5000 – 6000 Km )

-          Motor yağı değişimi

-          Vites kutusu ve diferansiyel yağı kontrolü

-          Motor test edilir.

-          Benzinli motorlarda ateşleme ve yakıt sistemi kontrolü

-          Gerekliyse buji ve platin değilir.

-          Öz düzen kontrolü

-          Lastiklerin periyodik yer değişimi

-          Tekerlek içindeki bilye ve yatak aksamı temizlenir.

-          Fren bakımı yapılır.

EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI

-          Yaz aylarında akşam-gece- sabah saatlerinde benzin almaya özen gösterin.

-          Yakıt tipini ve markasını dikkatli seçin.

-          Yakıt deposunu ağzına kadar doldurmayın.

-          Benzin alırken mutlaka motoru durdurun.

-          Hava filtresinin temiz olmasına dikkat edin.

-          Rölanti ayarlarının yüksek olamamasına özen gösterin.

-          Motor yenileştirmesinden sonra oluşan sıkılık yakıt tüketimini arttırır.

-          Fren sıkı olması araç hareketini zorlaştırır. Fazla yakıt yakılmasına neden olur.

-          Lastik basınçlarının az olması, yer ile lastik arasındaki sürtünmeyi arttırır. Bu sebeple araç hareket edebilmek için fazla yakıt harcar.

-          En iyi yakıt ekonomisi düzgün hızlanma ve akıcı araç kullanımıyla yapılır. Ağır trafikte araç çok yakıt harcar.

-          Ani duruş ve kalkışlar, gereksiz fren kullanımı, istikrarsız gaz kullanımı yakıt ekonomisini etkiler.

-          Mümkün olduğunca az fren kullanın.

-          Yokuş çıkarken hızınızı korumaya çalışın.

-          Vitesleri mümkün oldukça seri değiştirin.

-          Araç ilk çalıştığında motoru yolda ısıtın.

-          Yüksek hızda araç kullanmayın. 90 km’nin üzerinde araç daha fazla yakıt harcar.

-          Aracınızı devrinde kullanın.

-          Elektrik akımı gerektiren ekipmanlar yakıt tüketimini arttırır.

-          Otomobil üzerine monte edilmiş bagaj ve kayak tutucular yakıt sarfiyatını yükseltir. Gerekmedikleri zaman bunları sökün.

GÜVENLİ SÜRÜŞ TEKNİKLERİ

AMAÇ:

Sürücülere, trafikte can ve mal güvenliği için gerekli sürüş teknikleri hakkında bilgiler vermek, hayat kurtaran özel durumlar ve kurallar hakkında bilgilendirmektir.

GİRİŞ:

Karayollarını kullanan tüm araçların temel amacı, insanları ve eşyaları güvenli olarak bir yerden diğerine taşımaktır. Özellikle binek araçlarla yapılan karayolu taşımacılığı hayatımıza büyük kolaylık, konfor ve keyif getirmiştir. Ancak trafik kazaları ve tıkanıklıklar başta ülkemiz olmak üzere dünyada karayolu ulaşımını olumsuz olarak etkilemektedir.

Güvenli sürüş; sürücünün araca tam olarak hakim olması, doğru yer ve zamanda doğru karar vermesi, dışarıdan gelen uyaranlara karşı seri cevap verebilmesi için bilinmesi gereken altın kuralları içerir.

Meydana gelen trafik kazalarının %97’si insan hatalarından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla trafik güvenliğinde en önemli faktör insandır. Bu faktörün risk olmaktan çıkması için eğitim şarttır.

Güvenli sürüşe hazırlık;

Psikolojik Hazırlık:

-          Aracınızı daima kendiniz kullanın.

-          Yolcuların sizi yönlendirmesine izin vermeyin.

-          Sabırlı ve hoşgörülü davranın. Diğer sürücülerden gelen uyarıları sakinlikle karşılayın.

-          Hata yapan sürücüleri uygun şekilde uyarın ve trafikte saygılı olun.

Dikkat ve Konsantrasyon

-          Direksiyon başında her 1,5 km de ortalama 27 karar vermek gerekir. Dikkatsizlikle verilen yanlış kararlar kazalara neden olabilir.

-          Araç kullanırken yalnızca yola konsantre olunmalı, farklı bir şey düşünülmemelidir.

-          Uykulu ve alkollü araba kullanmayın.

Sürüş Pozisyonu

-          Sırtınızı koltuğa dayayın.

-          Koltuk başlıklarını çıkartmayın. Koltuk başlıkları arkadan gelen darbelerde boyun zedelenmelerini önler.

-          Bacakların durumu debriyaja basıldığında hafif kırık olacak şekilde olmalıdır.

-          Aracı tek elle kullanmayın. Ellerin direksiyon üzerindeki konumu saat 9:15 pozisyonu olmalıdır.

-          Sol ayak vites değiştirilmediği durumlarda debriyajın yanındaki boşlukta tutulmalıdır.

                     Sıcak Havalarda;

-          Sıcak havalarda lastik havalarını indirmeyin.

-          Camlar sonuna kadar açılmamalıdır.

-          Güneş gözlüğü ve siperlik kullanılmalıdır.

-          Cam önünde gazlı çakmak vs. bırakılmamalıdır.

      

     Yağmurda;

-          Ön cam sürekli temiz tutulmalıdır.

-          Ağır vasıta ve- veya çukurlardan geçerken silecekler son hızda çalıştırılmalıdır.

-          İyi görünebilmek için kısa farlar gündüzleri de yakılmalıdır.

-          Bol yağmurda 80km nin altında gidilmelidir.

-          Fren mesafesi uzayacağından takip mesafesi de arttırılmalıdır.

-          Yol yüzeyinde biriken kir ve toz ilk düşen yağmurla birleşerek yolu kayganlaştırır.

-          Yağmurlu havalarda ani fren ve hızlanmalardan kaçınılmalıdır.

Karda;

-          Gaza gereğinden fazla basmak

-          Sert fren yapmak

-          Sert direksiyon hareketleri

-          Debriyajın ani bırakılması

-          Diş derinliği azalmış lastikler kaymaya neden olur.

Araç kaymaya başladığında;

-          Gaza basmayın

-          Freni yumuşatın

-          Direksiyonu yumuşatın

-          Debriyaja basın.

Yoldaki eğimler, virajlar, çukurlar, tümsekler ve yan rüzgarlar aracın kaymasını kolaylaştıran diğer faktörlerdir. Karlı havalarda hız düşürülmeli takip mesafesi uzatılmalıdır. Kar lastikleri ve zincir kullanılmalıdır. Araç üzerindeki karlar mutlaka temizlenmelidir. Frenle birlikte öne düşerek görüşü kısıtlar. Karlı havalarda uzun farlar yansımaya neden olacağından kısa farlarla yola devam edilmelidir.

          Buzda;

-          Çivili lastik dışında buzda tutunma  imkansızdır.

-          Hız düşürülmeli mümkün olan en uzak mesafeden takip yapılmalıdır.

-          Direksiyon, gaz, fren, debriyaj hareketleri çok yumuşak olmalıdır.

Güneş görmeyen yerlerde, köprü ve viyadüklerde, yüksek kesimlerde,rüzgar olan yerlerde olası buzlanma beklenmeli, dikkatli ve düşük hızda seyredilmelidir.

 

        Siste;

-          Kısa farları kullanın.

-          Silecekleri sık çalıştırın.

-          Takip mesafesini uzatın. Sisli havalarda yol ıslak ve kaygan olur.

-          Solama yapmayın.

Gece yolculuğu;

Gece yolculuklarında ölümle sonuçlanan kazalar 2 katına çıkmaktadır. Camlar içten ve dıştan, aynalar, farlar çok temiz olmalıdır. Gözler daha çabuk yorulacağından sık molalarla sürücü dinlendirilmelidir. Rahat giysiler giyilmeli, yolcuların dikkat dağıtmasına izin verilmemelidir.

Rüzgarlar , tünel çıkışları, köprü üstleri ve yüksek araçları sollarken olur. Yan rüzgarlar aracın yön değiştirmesine neden olabileceğinden bu alanlarda hız düşürülmelidir.

Araç kullanırken daima motorun sesi dinlenmeli, uygun zaman ve yerde vites değişimi yapılmalıdır. Silecek lastiklerini 6 ayda değiştirmeli ıslak yollarda solama yapmadan son hızda çalıştırılmalıdır. Bagajlar yer değiştirmeyecek şekilde yerleştirilmeli, araç içinde taşınan eşyalar görüş engelleyen yerlere konmamalıdır.

Virajlarda gereğinden fazla gaz vermek ya da fren yapmak aracın kaymasına neden olur. Kavşaklar en çok kaza olan yerlerdir. Her türlü kavşak girişinde mutlaka yavaşlanmalı ve sinyal verilmelidir. Kavşak içinde ışıkları görebileceğiniz yerde durun, arkadan gelen korna sesiyle hareket etmeyin, yanlışlıkla basılmış olabilir. Ölümle sonuçlanan kazaların en başında hatalı solama manevrası gelmektedir. Solama yapmadan doğru yerde, zamanda, hızda ve doğru viteste olduğunuzdan emin olun.

Durma    - Frenleme

Aracın hızını sıfırlayarak, sabitlenmesine durma denir.

İyi bir sürücü, aracını mümkün olan en kısa mesafede durdurabilmeli, uygun ivmeyle yavaşlatabilmelidir.

Duruş Mesafesi; sürücünün tehlikeyi fark edip duruncaya ve/ veya yavaşlayıncaya kadar olan zamanda yapılan yol ile fren mesafesin, toplamına eşittir. Bu arada geçen zaman da duruş zamanıdır.

Aracın lastiklerinin yol üzerinde meydana getirdiği şekillere iz denir. Bu izlerden aradın hızı, durma ve fren mesafesi anlaşılabilir.

Sürücünün tehlikeyi fark edip frene basması anına kadar geçen zamana reaksiyon mesafesi denir.